สารบัญ
- บทนำ
- โรคซึมเศร้า และโรคไบโพลาร์ (โรคอารมณ์สองขั้ว) คืออะไร?
- โรคซึมเศร้ามีหลายประเภท
- สัญญาณเตือนและอาการของโรคซึมเศร้า
- แบบประเมินตนเอง: ฉันเป็นโรคซึมเศร้าหรือเปล่า?
- สาเหตุที่พบบ่อยของโรคซึมเศร้า
- วิธีรักษาโรคซึมเศร้า
- วิธีดูแลตนเองเมื่อมีอาการซึมเศร้า
- หากมีความคิดอยากทำร้ายตัวเอง ควรทำอย่างไร?
- ข้อสรุป: ซึมเศร้าไม่ใช่ความผิด แต่เป็นเรื่องที่รักษาได้
- Q&A
โรคซึมเศร้า และโรคไบโพลาร์ (โรคอารมณ์สองขั้ว) คืออะไร?
- โรคซึมเศร้า : เป็นภาวะทางจิตใจที่มีอารมณ์เศร้าหรือหมดแรงจูงใจในชีวิตอย่างต่อเนื่อง ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต การทำงาน และความสัมพันธ์กับผู้อื่น
- โรคไบโพลาร์ (โรคอารมณ์สองขั้ว): KUBETมีการสลับระหว่างอารมณ์ที่สูงผิดปกติ (ระยะ “คลั่ง”) กับช่วงอารมณ์ตกต่ำอย่างรุนแรง (ระยะ “ซึมเศร้า”)
| หัวข้อ | โรคซึมเศร้า (Depression) | โรคไบโพลาร์ (Bipolar Disorder) |
|---|---|---|
| ลักษณะอาการหลัก | อารมณ์เศร้า หมดหวัง ไม่สนใจสิ่งรอบตัว นานหลายสัปดาห์ | อารมณ์แปรปรวนรุนแรง สลับระหว่าง “คลั่ง” (Mania) และ “ซึมเศร้า” |
| ระยะเวลาของอารมณ์ | ต่อเนื่องและยาวนาน (อย่างน้อย 2 สัปดาห์ขึ้นไป) | เป็นรอบๆ แต่ละรอบอาจกินเวลาหลายวันหรือหลายสัปดาห์ |
| ช่วงอารมณ์ดีเกินปกติ | ไม่มี | มี (ระยะคลั่ง: พูดเร็ว คิดไว ใช้จ่ายเกินตัว หงุดหงิดง่าย) |
| พฤติกรรมและผลกระทบ | เฉื่อยชา สมาธิลดลง ประสิทธิภาพการทำงานแย่ลง | พฤติกรรมเสี่ยงสูงในช่วงคลั่ง เช่น ใช้เงินเกินตัว ขับรถเร็ว มีพลังเกินเหตุ |
| การรักษา | ยาต้านเศร้า + จิตบำบัด | ยาควบคุมอารมณ์ + ยาแก้ซึมเศร้า + จิตบำบัด |
| ความจำเป็นในการติดตามอาการ | สม่ำเสมอ โดยเฉพาะในช่วงเริ่มรักษา | จำเป็นมาก เพราะอารมณ์อาจเปลี่ยนแปลงเร็ว |
โรคซึมเศร้ามีหลายประเภท
- ภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง (PDD / Dysthymia)
- ภาวะซึมเศร้ารุนแรง (MDD)
- โรคซึมเศร้าร่วมกับอาการทางจิต
- ภาวะปรับตัวผิดปกติ
- โรคซึมเศร้าตามฤดูกาล (SAD)
- ภาวะอารมณ์ผิดปกติก่อนมีประจำเดือน (PMDD)
- โรคซึมเศร้าหลังคลอด (PPD)
สัญญาณเตือนและอาการของโรคซึมเศร้า
ด้านอารมณ์:
- รู้สึกเศร้า ว่างเปล่า KUBETสิ้นหวังเป็นเวลานาน
- หมดความสนใจในสิ่งที่เคยชอบ KUBET
- หงุดหงิด วิตกกังวลง่าย
ด้านความคิด:
- สมาธิลดลง คิดช้าลง
- รู้สึกผิด โทษตัวเอง
- ขาดความมั่นใจในตัวเอง KUBET
ด้านพฤติกรรมและสังคม:
- นอนไม่หลับหรือนอนมากเกิน KUBET
- กินมากหรือน้อยผิดปกติ
- หลีกเลี่ยงการพบปะผู้คน
ด้านร่างกาย:
- เหนื่อยง่าย ปวดเมื่อยตามตัว
- ความต้องการทางเพศลดลง
อาการอันตราย:
- รู้สึกว่าชีวิตไม่มีคุณค่า
- มีความคิดอยากตาย หรือทำร้ายตัวเอง
แบบประเมินตนเอง: ฉันเป็นโรคซึมเศร้าหรือเปล่า?
✅ แบบประเมิน BSRS-5
ประเมินความเครียดจาก 5 คำถาม
- คะแนน 6–9: มีความเครียดเล็กน้อย ควรพูดคุยกับคนใกล้ชิด
- คะแนน 10–14: ความเครียดปานกลาง ควรพบผู้เชี่ยวชาญ
- คะแนน ≥15: ความเครียดรุนแรง KUBETควรพบจิตแพทย์โดยเร็ว
- หากคำถามเกี่ยวกับความคิดฆ่าตัวตายได้ ≥2 คะแนน ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
✅ แบบประเมิน PHQ-9
ใช้ประเมินระดับอาการซึมเศร้าอย่างละเอียด
- 10–14 คะแนน: ซึมเศร้าระดับอ่อน
- 15–19 คะแนน: ซึมเศร้าระดับกลาง
- 20 คะแนนขึ้นไป: ซึมเศร้ารุนแรง ควรพบแพทย์ทันที
สาเหตุที่พบบ่อยของโรคซึมเศร้า
1. พันธุกรรม
หากคนในครอบครัวมีประวัติโรคซึมเศร้า KUBETความเสี่ยงจะเพิ่มขึ้น
2. ความไม่สมดุลของฮอร์โมนหรือสารเคมีในสมอง
เช่น เซโรโทนิน โดพามีน และนอร์เอพิเนฟรินที่มีบทบาทควบคุมอารมณ์ KUBET
3. สภาพแวดล้อมและจิตใจ
- บาดแผลในวัยเด็ก เช่น การสูญเสีย ความรุนแรงในครอบครัว
- บุคลิกภาพที่คิดลบ หวั่นไหว ง่ายต่อการโทษตัวเอง
- เหตุการณ์เปลี่ยนแปลงใหญ่ เช่น การเลิกงาน การหย่าร้าง การสูญเสียคนสำคัญ
วิธีรักษาโรคซึมเศร้า
1. จิตบำบัด (Psychotherapy)
- เช่น การบำบัดด้วยความคิดและพฤติกรรม (CBT)
- เหมาะสำหรับผู้ที่เป็นระดับเบาถึงปานกลาง
2. การใช้ยา (Medication)
- ยาต้านซึมเศร้าจะช่วยปรับสมดุลสารเคมีในสมอง
- ต้องได้รับการสั่งจ่ายโดยจิตแพทย์เท่านั้น ไม่ควรซื้อยากินเอง
วิธีดูแลตนเองเมื่อมีอาการซึมเศร้า
1. สร้างกิจวัตรประจำวันให้สม่ำเสมอ
- เข้านอนและตื่นให้ตรงเวลา
- ทานอาหารดี ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม
2. ฝึกเทคนิคผ่อนคลาย
- หายใจลึก ๆ
- ฝึกสมาธิ โยคะ เขียนบันทึกอารมณ์
3. เชื่อมโยงทางสังคม
- คุยกับครอบครัวหรือเพื่อนสนิท
- เข้าร่วมกลุ่มสนับสนุน
4. ตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ ในแต่ละวัน
- เพื่อสร้างความรู้สึกประสบความสำเร็จ
- เพิ่มพลังบวกและความมั่นใจ
หากมีความคิดอยากทำร้ายตัวเอง ควรทำอย่างไร?
- รีบพบจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยา
- โทรสายด่วนสุขภาพจิต 1925 (ฟรีตลอด 24 ชั่วโมงในไต้หวัน)
- บอกคนใกล้ตัว ไม่ควรเผชิญปัญหาเพียงลำพัง
ข้อสรุป: ซึมเศร้าไม่ใช่ความผิด แต่เป็นเรื่องที่รักษาได้
การยอมรับว่าตนเองกำลังเผชิญปัญหา KUBETคือก้าวแรกของความกล้าหาญ ความเศร้าไม่ใช่ความอ่อนแอ และคุณไม่จำเป็นต้องเผชิญมันคนเดียว ขอเพียงเปิดใจ ขอความช่วยเหลือ — คุณมีคุณค่า และสมควรได้รับการดูแลอย่างอ่อนโยน KUBET
Q&A
❓1. โรคซึมเศร้าและโรคไบโพลาร์ต่างกันอย่างไร?
✅ คำตอบ:
โรคซึมเศร้าเป็นภาวะอารมณ์เศร้าหรือหมดแรงจูงใจอย่างต่อเนื่อง ส่วนโรคไบโพลาร์คือภาวะที่มีการสลับระหว่างอารมณ์สูงผิดปกติ (คลั่ง) และอารมณ์ตกต่ำรุนแรง (ซึมเศร้า)
❓2. อาการทั่วไปที่บ่งบอกว่าอาจเป็นโรคซึมเศร้ามีอะไรบ้าง?
✅ คำตอบ:
มีอาการเศร้าหมดหวังเรื้อรัง, หมดความสนใจในสิ่งที่เคยชอบ, สมาธิลดลง, รู้สึกผิดและโทษตัวเอง, นอนไม่หลับหรือนอนมากเกิน, กินผิดปกติ และหลีกเลี่ยงการพบปะผู้คน รวมถึงมีความคิดอยากตายหรือทำร้ายตัวเองในบางราย
❓3. แบบประเมินใดช่วยวินิจฉัยโรคซึมเศร้าเบื้องต้นได้?
✅ คำตอบ:
แบบประเมิน BSRS-5 ใช้ประเมินความเครียดทั่วไป และแบบประเมิน PHQ-9 ใช้วัดระดับความรุนแรงของอาการซึมเศร้า โดยคะแนนสูงควรพบผู้เชี่ยวชาญหรือตรวจรักษา
❓4. สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดโรคซึมเศร้าคืออะไร?
✅ คำตอบ:
เกิดจากปัจจัยพันธุกรรม ความไม่สมดุลของฮอร์โมนและสารเคมีในสมอง เช่น เซโรโทนิน รวมถึงปัจจัยทางสภาพแวดล้อมและจิตใจ เช่น บาดแผลในวัยเด็ก บุคลิกภาพคิดลบ และเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงใหญ่ในชีวิต
❓5. วิธีดูแลตนเองเมื่อมีอาการซึมเศร้าควรทำอย่างไร?
✅ คำตอบ:
ควรสร้างกิจวัตรประจำวันให้สม่ำเสมอ เช่น นอนให้ตรงเวลา กินอาหารดี และออกกำลังกาย ฝึกเทคนิคผ่อนคลาย เช่น หายใจลึก ฝึกสมาธิ เชื่อมโยงทางสังคมด้วยการพูดคุยกับคนใกล้ชิด และตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ เพื่อเพิ่มความมั่นใจ
เนื้อหาที่น่าสนใจ:
